'माया दर्पण' आणि 'तरंग' सारखे चित्रपट बनवणारे दिग्दर्शक कुमार शहानी यांचे निधन झाले. वयाच्या ८३ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्यावर पासोलिनी आणि टारकोव्स्की सारख्या महान लोकांचा प्रभाव होता. कथा सादरीकरणाच्या त्यांच्या अनोख्या शैलीने त्यांना वेगळे स्थान मिळाले होते. दिग्दर्शक असण्यासोबतच ते शिक्षक आणि लेखकही होते. त्यांनी 'द शॉक ऑफ डिझायर अँड अदर एसेस' सारखे पुस्तक लिहिले आहे. त्यांचे चित्रपट आणि लेख भविष्यातील चित्रपट निर्मात्यांना प्रेरणा देत राहतील.
कुमार शहानी यांनी पुण्यातील फिल्म अँड टेलिव्हिजन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया (FTII) मध्ये शिक्षण घेतले. ते दिग्दर्शक ऋत्विक घटक यांच्या आवडत्या विद्यार्थ्यांपैकी एक मानले जायचे. पुढे सहानी फ्रान्सला गेले आणि चित्रपट निर्माते रॉबर्ट ब्रेसन यांना त्यांचा 'यूने डेम डूस' चित्रपट बनवण्यात मदत केली. ऋत्विक घटक आणि रॉबर्ट ब्रेसन यांना त्यांनी आपले गुरू मानले.
कुमार सहानी यांनी निर्मल वर्मा यांच्या कथेवर आधारित 'माया दर्पण' बनवला होता. या चित्रपटाला सर्वोत्कृष्ट फीचर फिल्म कॅटेगरीत राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार मिळाला. कुमार शहानी यांनी 'तरंग', 'ख्याल गाथा', 'कसबा' आणि 'चार अध्याय' यासह अनेक समांतर चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले होते.
रवींद्रनाथ टागोरांच्या कथेचे रूपांतर
कुमार सहानी यांनी संगीत आणि नृत्य या दोन वैयक्तिक चित्रपटांमध्ये दैनंदिन जीवनाचे चित्रण केले - 'ख्याल गाथा' (1989) आणि 'भावांतरणा' (1991). ‘ख्याल गाथा’ मध्ये त्यांनी ख्याल शैलीतील ऐतिहासिक आणि आधुनिक कथांची तुलना केली. 1997 मध्ये, कुमार साहनी यांचा 'चार अध्याय' रिलीज झाला, जो रवींद्रनाथ टागोरांच्या 1934 च्या कादंबरीवर आधारित होता.
कुमार साहनी यांनी केवळ राष्ट्रीय पुरस्कारच जिंकले नाहीत तर त्यांनी वेगवेगळ्या वेळी 3 फिल्मफेअर पुरस्कारही जिंकले. 1973 मध्ये रिलीज झालेल्या 'माया दर्पण', 1990 मध्ये रिलीज झालेल्या 'ख्याल गाथा' आणि 1991 मध्ये रिलीज झालेल्या 'कसबा' या सिनेमांसाठी त्यांना फिल्मफेअर अवॉर्ड मिळाले. 2004 नंतर त्यांनी चित्रपट बनवणे सोडून लेखन आणि अध्यापन सुरू केले.
